تحصیل پست دکترا در کانادا

آخرین بروزرسانی: 27 تیر 1402

پست دکترا و ساختن یک سابقه‌ی تحصیلی درخشان

بسیاری از افرادی که تحصیلاتشان را به پایان می‌رسانند و مدرک دکترای خود را می‌گیرند، به انجام کارهای پژوهشی و علمی علاقه‌مند هستند و حتی می‌خواهند، با اساتید خود وارد کارهای تحقیقاتی مهم شوند و یا در دانشگاه تدریس کنند. افرادی که به دنبال این مسیر هستند، باید به دنبال پذیرش در یک دوره‌ی پست دکترا باشند. هر کشوری، قوانین تحصیلی خود را برای این مقطع دارد، اما ما در این مقاله قصد داریم در مورد تحصیل پست دکترا در کانادا توضیح دهیم. کانادا یکی از بهترین کشورهای جهان از نظر تحصیلی است و به نظر می‌رسد اگر می‌خواهید مسیر خود را در راه علم و پژوهش ادامه دهید، گزینه‌ی بسیار مناسبی باشد.

این کشور نه تنها گروهی از بهترین دانشگاه‌های دنیا را در خود جای داده است، بلکه جو علمی حاکم بر آنها دقیقاً همان چیزی است که دانشجویانی در این سطح تحصیلی، به دنبال آن هستند. در ادامه قصد داریم بیشتر در مورد ماهیت دوره‌ی پست دکترا توضیح دهیم، بگوییم چرا باید کانادا را برای این دوره انتخاب کنید و شرایط پذیرش در آن به چه صورت است.

برنامه‌ی پست دکترا چیست

اکثر افراد و حتی غیر دانشگاهی‌ها می‌دانند که دکترا چیست، اما مقطع پست دکترا بیشتر برایشان مجهول است. و برایشان سوال است که آیا این دوره، نوعی تحصیلات تکمیلی است و آیا مدرکی دارد یا خیر؟ متقاضیان تحصیل پست دکترا در کانادا افرادی هستند که دوره‌ی دکترای خود را تمام کرده و اکنون قصد دارند تا با ورود به کارهای تحقیقاتی و پژوهشی، رتبه‌ی علمی خود را ارتقا دهند و یا در دانشگاه‌ها مشغول به تدریس شوند. در واقع دوره‌ی پست دکترا، یک برنامه‌ی تحقیقاتی و پژوهشی است که دانشجو می‌تواند برای عضویت در تیم محققین آن درخواست دهد.

اگرچه با شرکت در این برنامه‌ها مدرکی مانند دکترا یا لیسانس به دانشجو تعلق نمی‌گیرد، اما سوابق آن در کارنامه‌ی تحصیلی‌شان ثبت شده و به یک نقطه‌ی درخشان تبدیل می‌شود. بنابراین دوره‌ی پست دکترا می‌تواند موقعیت‌های شغلی خوبی برای دانشجو ایجاد کند. این افراد حتی می‌توانند بعد از پایان دوره، به عنوان اعضای هیئت علمی دانشگاه نیز استخدام شوند و از دانش خود برای تربیت و آموزش نسل جدید استفاده کنند. در طول برنامه، دانشجویان زیر نظر یک سوپروایزر یا استاد راهنما فعالیت خواهند داشت.

فرصت تحصیل پست دکترا در کانادا در همه‌ی دانشگاه‌ها وجود ندارد و تنها مختص به دانشگاه‌هایی با رتبه‌ی علمی بالاست. این دانشگاه‌ها برای انتشار آگهی‌های دوره‌ی پست دکترا و بررسی درخواست‌ها، اداره‌ای موسوم به اداره‌ی پست دکترا و یک شورا به نام شورای پست دکترا دارند. در ادامه بیشتر در مورد قوانین و شرایط ارسال درخواست برای شرکت در این دوره‌ها توضیح می‌دهیم.

دوره‌ی زمانی پست دکترا

تحصیل پست دکترا در کانادا، دوره‌ی زمانی مشخصی ندارد و اینکه دوره‌ی شما چقدر طول بکشد تحت تاثیر عوامل مختلفی است. از موضوع برنامه گرفته تا بودجه‌ای که برای انجام آن درنظر گرفته شده است. با این حال در حالت عادی، بیشتر دوره‌ها از سه تا دو سال طول می‌کشند، اما بعضی از آنها را می‌توانید تا مدت بیشتری تمدید کنید.

در شرایطی که بعضی از دانشجویان برای ورود به هیئت علمی چندین دوره‌ی پست دکترا را می‌گذرانند، اما در بعضی از کشورها محدودیتی برای دفعات شرکت در این دوره‌ وجود دارد. کشور کانادا یکی از این کشورهاست و تنها به مدت پنج سال اجازه‌ی تحصیل به دانشجویان در این دوره را می‌دهد.

افراد واجد شرایط

چه افرادی واجد شرایط تحصیل پست دکترا در کانادا هستند؟

• اولین موضوع شکاف تحصیلی است. دانشجویی که می‌خواهد برای تحصیل پست دکترا در کانادا درخواست دهد، باید دکترای خود ( یا معادل آن را) در سه سال گذشته دریافت کرده باشد. یا هنوز در حال تحصیل در این مقطع باشد به صورتی که حداکثر 6 ماه بعد از زمان پذیرش درخواستش، بتواند تحصیلات خود را به پایان برساند.
• درست است که تحصیل در این دوره، شرط ملیتی ندارد و شما از هر کشور در جهان می‌توانید برای آن درخواست بدهید، اما اولویت با شهروندان کانادایی و افرادی است که در این کشور اقامت دائم دارند.
• سابقه‌ی درخشان تحصیلی در انتخاب و پذیرش شما تاثیر بسیار زیادی دارد. در روند پذیرش ریز نمرات دوره‌ی دکترای شما بررسی می‌شود و امتیاز خواهد داشت.
• ارائه‌ی مدرک زبان معتبر اجباری نیست اما کمک کننده خواهد بود. از آنجایی که کانادا یک کشور دو زبانه است، این مدرک زبان می‌تواند برای هر کدام از زبان های فرانسوی و یا انگلیسی باشد. 

مزایای تحصیل پست دکترا در کانادا

شما می‌توانید در تمام کشورهای جهان به تحصیل پست دکترا بپردازید، اما تحصیل پست دکترا در کانادا مزایایی دارد که نمی‌توان از آن چشم پوشی کرد:

اولین گزینه، که برای بسیاری از دانشجویان مهمترین مزیت محسوب می‌شود، هزینه‌ی پایین تحصیل در کانادا است. بسیاری از دانشگاه‌های کانادا که دوره‌های پست دکترا برگزار می‌کنند، حتی هیچ هزینه‌ای از دانشجویانشان نمی‌گیرند و تلاش و زحمت ‌آنها در زمینه‌ی تحقیق و پژوهش را به عنوان دستمزد در نظر گرفته و به آنان حقوق بالایی پرداخت خواهند کرد. در بعضی از آنها حتی به این دانشجویان بورسیه و کمک هزینه‌‌ی تحصیل و زندگی نیز پرداخت می‌شود و دوره‌های پست دکترا در این کشور با حقوق همراه است. بعضی از دانشگاه‌‌های کانادا حقوقی از 50 تا 55 هزار دلار کانادا در سال به دانشجویان پست دکترای خود می‌دهند.

فرایند دریافت ویزای تحصیلی کانادا نسبت به بسیاری از کشورهای دیگر بسیار راحتتر است. این در حالی است که سطح تحصیلی دانشگاه‌های این کشور نیز بسیار بالاست. از همه بهتر این که وقتی شما در این بخش تحصیل می‌کنید، سابقه‌ی علمی و پژوهشی خوبی را برای خود می‌سازید و از این رو امکان بیشتری وجود دارد که بتوانید شغلی برای خود در این کشور پیدا کنید. که با این کار، می‌توانید اقامت دائم کانادا را بدست آورید و در این کشور زندگی دائم داشته باشید.

بهترین دانشگاه‌ها برای پست داک کانادا

تحصیل پست دکترا در کانادا در تمام دانشگاه‌های آن امکانپذیر نیست. اینکه بتوانیم به طور قطع بگوییم یکی از دانشگاه‌ها همیشه یک برنامه‌ی پست دکترای خاص را دارد، امکان پذیر نیست. پست دکترا دوره‌‌های خاصی است و هر دانشگاه می‌تواند در یک زمان بخصوص، چندین دوره‌ی پست دکترا داشته باشد. پس از کجا می‌توانید گزینه‌های مناسب برای ارسال درخواست را پیدا کنید؟ برای پیدا کردن دوره‌ها، دو انتخاب دارید:

1. می‌توانید به صورت مستقیم به سایت‌ دانشگاه‌ مراجعه کنید و برنامه‌های پست دکترای آنها را جستجو کنید. دانشگاه‌ها اصولاً دوره‌های پست دکترای خود را طی اعلامیه‌هایی مانند آگهی استخدامی منتشر کرده و ویژگی‌ دانشجویی که برای دوره‌ی آنها مناسب باشد را نیز اعلام می‌کنند.
2. می‌توانید به سایت‌هایی که روزانه این آگهی‌ها را منتشر می‌کنند مراجعه کنید. خوبی این سایت‌ها این است که آگهی تحصیل پست دکترا در کانادا برای همه‌ی دانشگاه‌ها را منتشر می‌کنند. یکی از این سایت‌ها، سایت scholarshipdb است که می‌توانید در آن به بخش آگهی‌های کانادا مراجعه کنید.

شما با کلیک بر آگهی‌های این سایت می‌توانید اطلاعات کاملتری در مورد شرایط دوره بدست آورید و در صورت تمایل درخواست دهید. در حالی که طیف گسترده‌ای از دانشگاه‌های دولتی، خصوصی و موسسات تحقیقاتی، امکان تحصیل پست دکترا در کانادا را فراهم می‌کنند، اما تعداد برنامه‌های این دوره در بعضی از دانشگاه‌‌های این کشور نسبت به سایرین بیشتر است. به عنوان مثال تعداد آنها در دانشگاه تورنتو حتی به 500 برنامه در سال نیز می‌رسد.

سایر دانشگاه‌هایی که دوره‌ی پست دکترای زیادی دارند عبارتند از:

• دانشگاه آلبرتا
• دانشگاه مک گیل
• دانشگاه بریتیش کلمبیا
• دانشگاه واترلو

فرایند پذیرش برای تحصیل پست دکترا در کانادا

اما به سوال اصلی بپردازیم: چطور می‌توان برای تحصیل پست دکترا در کانادا درخواست داد؟ اولین گام در پذیرش، انتخاب استاد راهنما یا سوپروایزر است. برای این کار روش‌های مختلفی وجود دارد. اما بیشتر افرادی که قصد ورود به این فرایند را دارند، خودشان به صورت مستقیم با اعضای هیئت علمی تماس می‌گیرند یا به صورت آنلاین گفتگو می‌کنند. نکات مهمی در انتخاب استاد مناسب نقش دارند. یکی از اصلی‌ترین آنها این است که باید استادی را انتخاب کنید که راستای پژوهش‌های او با اولویت‌های علمی شما یکسان باشد. در این صورت شانس شما برای دریافت پوزیشن پست دکترا با وی افزایش خواهد یافت.

در نهایت بعد از انتخاب باید با او هماهنگ کنید که ببینید آیا شما را به عنوان دانشجوی خود می‌پذیرد یا خیر. در این فرایند پذیرش، مسائل مختلفی مثل سوابق تحقیقاتی و پژوهشی شما یا سوابق تحصیلی شما مطرح خواهد شد و پس از آن استاد نیز باید شما را بپذیرد و در نتیجه یک توافق دو سویه بین شما انجام شود تا بتوانید او را به عنوان استاد راهنمای خود برای تحصیل پست دکترا در کانادا معرفی کنید.

نکته مهم این است که اداره‌ی پست داک دانشگاه هیچ درخواستی در مورد برقراری قرار ملاقات با اساتید را بررسی نکرده و پاسخ نخواهد داد. شما باید خودتان به صورت ایمیلی یا حضوری با استاد راهنمایتان در تماس باشید. در گام بعدی نوبت به تکمیل پرونده و ارائه‌ی مدارک و ثبت درخواست رسمی برای تحصیل پست دکترا در کانادا می‌رسد.

ثبت درخواست برای پست دکترا

برای تحصیل پست دکترا در کانادا، شما در درجه‌ی اول به مجوز کار نیاز دارید. به طور کلی برای اشتغال در این کشور شما باید مجوز کار معتبر داشته باشید و شرکت در دوره‌ی پست دکترا نیز نوعی اشتغال محسوب می‌شود. برای داشتن این مجوز به پاسپورت معتبر و نامه‌ی پذیرش استاد سوپروایزر خود نیاز خواهید داشت.

نامه پذیرش پست دکترا

مواردی که باید در نامه‌ی پذیرش استاد سوپروایزر نوشته شوند به شرح زیر هستند:

1. همانطور که از نامش پیداست در درجه‌ی اول باید پذیرش شما به اداره‌ی پست دکترا به صورت رسمی اعلام شده و نام استاد راهنمایتان ذکر شود.
2. منبع تامین هزینه‌های تحصیلی شما نیز باید در این نامه اعلام شود. مدارکی که نشان دهد هزینه‌ی تحصیل و اقامت شما در طول این دوره از چه منبعی تامین خواهد شد. اگر این منبع خارج از کانادا باشد، باید آن را در دعوتنامه نیز ذکر کنید.
3. مدت زمان انتصاب شما برای تحصیل پست دکترا در کانادا نیز باید ذکر شود.

ادامه‌ی روند درخواست

در نهایت نوبت به ثبت درخواست می‌رسد. ابتدا مطمئن شوید که دانشگاه انتخابی، نامه‌ی اشتغال آنلاین شما را از طریق پورتال کارفرمایی تکمیل کرده باشد. سپس باید هزینه‌های مربوط به درخواست مجوز کار را پرداخت کنید و شماره‌ی نامه‌ی اشتغالتان را در مجوز کار خود وارد کنید. در نهایت درخواست مجوز کارتان را کامل کنید و آن را به دفاتر ویزای کانادا ارسال کنید. شما می‌توانید لیستی از اسامی این دفاتر را در سایت رسمی جواز کار کانادا مشاهده کنید.

در شرایطی که همسر شما جواز کار در کانادا را داشت باشد، اگرچه نمی‌توانید از آن برای تحصیل در مقطع دکترا در کانادا استفاده کنید، اما برای تحصیل در پست دکترا در کانادا قابل استفاده است. اگر از قبل مجوز کار در کانادا را دارید، باید آن را برای دوره‌ی پست دکترا تمدید کنید.

دانشجویان متقاضی برای تحصیل پست دکترا در کانادا نیازی به گواهی قبولی در استان کبک ندارند بنابراین نمی‌توانند از روند توسعه‌ی منابع انسانی و مهارت‌های این کشور استفاده کنند زیرا آنها به عنوان کارآموز تحقیقاتی سطح بالا یا دانشجوی تمام وقت در برنامه‌ای که مدرک ندارد، ثبت نام می‌کنند. همچنین مسئولیت بدست آوردن مدارک قانونی مجاز مانند شهروندی و مهاجرت نیز به عهده‌ی خود دانشجو است.

تمدید مجوز کار

دانشجویانی که از قبل مجوز کار دارند، برای تحصیل پست دکترا در کانادا باید مجوز کار خود را تمدید کنند. از سال 2015، اداره مهاجرت کانادا، برای کارفرمایانی که اتباع خارجی معاف از ارزیابی اثر بازار کار را استخدام می‌کنند، قوانین جدید تثبیت کرده است. دانشجویان متقاضی پست دکترا جزو این افراد هستند. در این فرایند جدید، کارفرمایان باید پیشنهاد استخدام را از طریق درگاهی که مخصوص به خودشان ایجاد شده است ارائه دهند و قبل از درخواست برای اجاره‌ی کار، هزینه‌ای برای آن پرداخت کنند. افرادی که در این دوره شرکت می‌کنند باید همیشه مطمئن باشند که مجوز کار آنها اعتبار دارد.

نکته‌ی مهمی که باید در نظر داشته باشید این است که مراقب زمان انقضای مجوز خود باشید و حتماً در یک بازه‌ی زمانی مشخص قبل از آن، یعنی حداقل 90 روز در صورت درخواست آنلاین و حداقل 120 روز در صورت ارسال درخواست با نامه‌ی عادی، برای مجوز جدید اقدام کنید.

اگر قبل از نهایی شدن درخواست مجوز کار (تمدید شده یا اولیه) توسط مرکز پردازش پرونده (به عنوان مثال قبل از صدور مجوز کار یا صدور مجدد و رسیدن فیزیکی آن به دست شما)، کانادا را به طور موقت ترک کنید، خود را در معرض خطر قرار می‌دهید. و وضعیت خود را به صورت ضمنی از دست می‌دهید. مسئله‌ی مجوز کار برای تحصیل پست دکترا در کانادا اهمیت بسیار زیادی دارد و به جز این مدرک باقی مدارک، مدارک هویتی ساده‌ای است که در ادامه در مورد آنها توضیح می‌دهیم.

مدارک مورد نیاز برای پست داک کانادا

به طور کلی طبق آنچه که در بالا گفته شد، سایر مدارکی که برای اپلای و درخواست برای تحصیل پست دکترا در کانادا نیاز دارید به شرح زیر می‌باشند:

• نامه‌ی پذیرش از استاد معتبر
• اصل و ترجمه رسمی مدارک مقطع دکترا به همراه ریز نمرات
• اصل و ترجمه رسمی مدارک مقطع کارشناسی ارشد به همراه ریز نمرات
• توصیه نامه از یکی از اساتید که با کارهای شما آشنا باشد
• ارائه انگیزه نامه‌ای قوی که هدف تحصیلی‌تان در آن به خوبی توضیح داده شده باشد.
• ارائه پروپوزال تحقیقاتی
• رزومه‌ی کامل تحصیلی: در این رزومه هر سابقه‌ی تحصیلی که دارید باید ذکر شود. به هر نسبت که سابقه‌ی قوی‌تری داشته باشید، شانس تایید درخواست شما بیشتر است. این رزومه می‌تواند شامل کلیه‌ی مقالات منتشر شده، گواهی نامه‌ی دوره‌های مختلف، موفقیت و جوایز علمی مختلف و … باشد.
• پاسپورت معتبر

بورسیه‌ی پست دکترای کانادا

یکی از مزیت‌های تحصیل پست دکترا در کانادا، دریافت بورسیه‌های تحصیلی است که به دانشجو برای شرکت در این دوره‌ها کمک می‌کند. بیشترین بورسیه‌های مربوط به پست دکترا در دانشگاه‌های این کشور مربوط به رشته‌های پزشکی و زیست شناسی است.

هزینه این بورسیه‌ها از طرف خود دانشگاه پرداخت می‌شوند و اینکه چقدر باشند و به چه رشته‌ای تعلق بگیرند، به تصمیم خود دانشگاه است. با این حال هزینه‌های آنها به صورتی است که می‌تواند کمک بسیار زیاد به دانشجو باشد. و همانطور که احتمالاً حدس می‌زنید، رقابت بر سر آن بسیار زیاد است. دانشجویان می‌توانند در مورد این بورسیه‌ها، مبلغ، شرایط دانشجو و دیگر اطلاعات، در سایت‌ دانشگاه‌ها جستجو کنند. بیشتر بورسیه‌های تحصیل پست دکترا در کانادا ملیتی نیستند و دانشجویان خارجی را شامل می‌شوند که این یکی از اصلی‌ترین مزایای تحصیل در این کشور است. هدف این است دانشجویانی بتوانند از این بورسیه‌ها استفاده کنند که سابقه‌ی تحصیلی درخشان‌تری دارند و می‌توانند کمک زیادی به تحقیقات دانشگاه داشته باشند.

بعضی از بورسیه‌های تحصیل برای این دوره، از دیگر بورسیه‌های این کشور مشهورتراند و سال‌هاست که ادامه دارند. دانشجویانی که قصد درخواست دادن برای این بورسیه‌ها و تحصیل پست دکترا در کانادا را دارند باید بدانند که اپلای برای آنها یک بازه‌ی زمانی مشخصی دارد و بنابراین باید حتماً در همان بازه درخواست دهند. مدارک مورد نیاز برای بورسیه بیشتر شامل مدارک مقطع دکترا، سابقه‌ی تحصیلی و پژوهشی و مدارک هویتی است. به جز سایت دانشگاه، سایت‌های مختلفی وجود دارند که به صورت روزانه، آگهی‌های مربوط به این بورسیه‌ها را منتشر می‌کنند. از مهمترین سایت‌ها در این زمینه می‌توان به سایت we make scholar اشاره کرد. که در زیر یکی از آگهی‌های آن را می‌بینید.

• برنامه‌ی بورسیه‌ی شورای تحقیقات علوم طبیعی و مهندسی

مربوط به رشته‌های مهندسی، روانشناسی، ریاضیات، فیزیک، نجوم، شیمی، علوم زمین، اکولوژی، زیست شناسی

اپلای برای شهروندان و ساکنان دائمی کانادا آزاد است.

بازار کار برای دانشجویان پست دکترا

بسیاری از افرادی که برای تحصیل پست دکترا در کانادا اقدام می‌کنند، بعدها به عنوان عضو هیئت علمی در همان دانشگاه استخدام می‌شوند. اما همیشه این شانس را دارند که به عنوان پژوهشگر در موسسات و شرکت‌های تحقیقاتی هم مشغول به کار شوند. بعضی نیز تا سال‌ها در دانشگاه به انجام کارهای تحقیقاتی‌شان ادامه می‌دهند.

دانشجویان این دوره همیشه می‌توانند در سایت‌های کاریابی معروف کشور کانادا، به دنبال کارهای مناسب برای تحصیلات خود بگردند. از معروفترین این سایت‌ها می‌توان به سایت‌هایی مانند گزینه‌های زیر اشاره کرد:

• com
• National Institute of Environmental Health Sciences
• National Institutes of Health

در این سایت‌ها به صورت اختصاصی موقعیت‌های شغلی مناسب برای دانشجویان مشغول به تحصیل پست دکترا در کانادا آمده است که می‌توانند در بین آنها، گزینه‌ی مناسب برای خود را انتخاب کنند.

تفاوت پست داک و فرصت تحصیلی

بسیاری از افراد بعد از پایان تحصیل خود در مورد انتخاب تحصیل پست دکترا در کانادا و فرصت مطالعاتی مردد هستند و نمی‌دانند کدامیک از آنها برایشان بهتر است. برای انتخاب بهتر باید تفاوت این دو را بدانید. در شرایطی که هر دوی این پوزیشن‌ها به موضوع تحقیق و پژوهش می‌پردازند، اما تفاوتی با هم دارند. اگر قصد گرفتن اقامت دائم کانادا را دارید، موقعیت پست دکترا بهتر است. زیرا در این دوره نه تنها مجوز کار دارید بلکه در ازای تحقیق و پژوهش خود حقوق نیز دریافت می‌کنید. بعلاوه اگر از طریق پست داک در کشور زندگی کنید، فرزند و همسر شما نیز فرصت تحصیل و کار در این کشور را پیدا می‌کنند.

اما اگر تنها هدف شما ایجاد یک سابقه‌ی تحصیلی درخشان است، فرصت مطالعاتی گزینه‌ی بهتری است زیرا قبول شدن در این پوزیشن ساده‌تر است و در بیشتر موارد اساتید راهنما به راحتی با آن موافقت می‌کنند. همچنین در مرحله‌ی پذیرش برای تحصیل پست دکترا در کانادا، سختگیری بیشتری نسبت به مدارک و سوابق تحصیلی شما انجام می‌شود. نکته‌ی دیگری که باید در نظر داشته باشید این است که برای فرصت مطالعاتی باید ویزای تحصیلی بگیرید که امکان کار به شما را نمی‌دهد؛ به جز کارهای دانشجویی که کارهای غیرتخصصی هستند و حقوق بسیار پایین‌تری نسبت به مشاغل واقعی دارند. بنابراین شاید نتوانید با همسر و فرزند خود تنها از طریق همین حقوق زندگی کنید.

جمع‌بندی

تحصیل پست دکترا در کانادا فرصت بسیار خوبی است که در یکی از بهترین کشورهای دنیا همزمان تحصیل و زندگی کنید و حقوق کافی نیز داشته باشید. افرادی که در این دوره‌ها قبول می‌شوند، سابقه‌ی تحصیلی بسیار درخشانی برای خود ایجاد می‌کنند و شانس بسیار زیادی وجود دارد که در صورت تلاش و کوشش در این دوره، بتوانند عضو هیئت علمی دانشگاه شوند. اما حتی اگر موفق به دریافت این شغل نشوند، طیف وسیع‌تری از موقعیت‌های شغلی برایشان ایجاد خواهد شد.